#trainjecollega verandermanagement: je ziet het niet vanzelf

Elk jaar organiseren collega’s in verschillende gemeenten een week waarin collega’s hun eigen collega’s een korte training geven: #trainjecollega. De onderwerpen zijn zeer divers en zo kan iedereen in een ochtend of middag kennis maken met een onderwerp van zijn of haar interesse. Dit jaar volgde ik de training ‘Je ziet het niet vanzelf’ over verandermanagement bij overheden.

Collega Marc Dortu schreef, op basis van zijn eigen ervaringen bij (semi-) overheden, een boek over het onderwerp en deelde de belangrijkste onderdelen ervan met ons:

Misvattingen over verandertrajecten

De twee grootste misvattingen over verandertrajecten bij overheden zijn:

  1. anderen moeten veranderen – het is al heel moeilijk om je eigen gedrag te veranderen (beginnen met sporten, stoppen met roken, etc.), laat staan wanneer je het van bovenaf opgelegd krijgt;
  2. verandering is een rationeel proces – mensen begrijpen wel dat er veranderd moet worden, maar dat betekent niet dat ze dat ook gaan doen.

Voorwaarden van verandering

Om verandering in een groep te kunnen realiseren zijn een aantal voorwaarden nodig. Marc gebruikt hiervoor het acroniem GAAF:

  • gemeenschappelijk – de groep moet hetzelfde referentiekader hebben en overtuigd zijn van het nut en de noodzaak;
  • aansluiting – de belevingswereld van zowel de initiatiefnemer als degenen die veranderd moet worden moet op elkaar aansluiten. De aansluiting moet beide kanten op zijn: de manager moet de werknemers begrijpen en andersom;
  • aandacht – blijf de verandering onder de aandacht brengen, anders zal er onherroepelijk terugval zijn naar het oude niveau;
  • faciliteren – stel de medewerkers in de gelegenheid om de verandering vorm te geven.

Vormgeven van verandering

Het vormgeven van verandering bestaat, volgens Marc, uit drie fasen:

  1. mentale creatie – het idee om te veranderen;
  2. verbinden – realiseren van verandering;
  3. fysieke creatie – uitvoeren van de verandering.
Verbinding tussen de mentale en de fysieke creatie. 'Je ziet het niet vanzelf', Marc Dortu (2013)
Verbinding tussen de mentale en de fysieke creatie
‘Je ziet het niet vanzelf’, Marc Dortu (2013)

Negen blinde vlekken

  1. je kunt de natuur niet dwingen – routines kun je niet zomaar doorbreken. Zet kleine stappen om de verandering te realiseren. Druk vanuit een groep kan groot zijn; wanneer de principes voor de verandering vast staan, kan er onderhandeld worden over de randvoorwaarden;
  2. visualiseer je verhaal – ‘als je het niet kunt tekenen, dan klopt het niet’;
  3. neem jezelf niet te serieus – de waarheden van degene die de verandering wil realiseren zijn niet absoluut. Jouw referentiekader is anders dan die van anderen;
  4. hoe meer je vindt, hoe minder je luistert – hoe groter je ego, hoe kleiner de emotionele verbinding met de ander(en);
  5. ontmoet mensen waar zij zijn – leg je eigen referentiekader niet op, waarden en drijfveren kunnen verschillen en daarmee behoeften ook. Waardeer de positie van anderen en doe er je voordeel mee;
  6. niets is vanzelfsprekend – handel vanuit goede intenties en wees helder over verwachtingen van alle betrokkenen;
  7. geef alles de aandacht die het nodig heeft – onderschat niet dat ook ogenschijnlijk kleine problemen aandacht nodig hebben;
  8. reken mensen af op wat ze goed doen – geef aandacht aan positieve bijdragen, wat zorgt voor positieve energie;
  9. het draait allemaal om balans – vind het juiste optimum, bepaal de juiste scope en nuanceer uitersten.
Blinde vlekken bij verandering. 'Je ziet het niet vanzelf', Marc Dortu (2013)
Blinde vlekken bij verandering
‘Je ziet het niet vanzelf’, Marc Dortu (2013)